Càng ngày tôi càng thấy khả năng học tập ảnh hưởng rất lớn tới hiệu suất công việc. Với vị trí quản lý lại càng quan trọng. Tôi sẽ viết một vài bài về chủ đề này.
Bài này được đúc rút từ kinh nghiệm học bơi (theo đúng nghĩa đen) của tôi. Và nó cũng khá tương tự với việc học các kỹ năng khác.
Bạn đang làm chuyên môn, năng lực tạm ổn. Một ngày đẹp trời, bạn được sếp đề xuất lên làm quản lý team. Và cũng vào một ngày đẹp trời, bạn tiếp tục được đề xuất làm quản lý với phạm vi lớn hơn. Với kỹ năng “học cách bơi” đủ tốt, có thể bạn sẽ bớt loay hoay và đỡ phải trả giá.
Câu chuyện học bơi của tôi
Tôi tự học bơi ếch qua việc quan sát mọi người ở bể bơi. Với bơi sải thì không đơn giản vậy. Tôi đăng ký khóa học từ 2007, hết 10 buổi mà vẫn chưa bơi được. Động tác thì khá ổn, nhưng tôi không làm chủ được việc thở lấy hơi. Và sau khá nhiều nỗ lực thì kết quả vẫn không cải thiện nhiều. Tôi giữ niềm tin bơi sải không dành cho mình trong cỡ 15 năm. (Nó vốn không dễ, bạn cứ thử xuống bể bơi mà xem)
2022, tôi lại đăng ký một khóa sau màn đeo bám của bạn HLV. Tuy nhiên sau đó việc xếp lịch phù hợp lại không suôn sẻ. May mắn là đợt đó tôi có đào tạo nhiều về growth mindset, nên có niềm tin rằng “mình có thể cải thiện được khả năng bơi thông qua nỗ lực”. Và tôi quyết định thử tự tập bơi. Và sau 15 năm, tôi đã thực sự bơi sải ^^.
Bí kíp “học cách bơi”
Bí kíp của tôi khá đơn giản, gồm các bước như sau:
- Đặt mục tiêu cao
- Tìm “thầy”
- Uống nước sớm, rút bài học nhanh, cải tiến liên tục
- Tìm ra các điểm mấu chốt và làm chủ chúng
Đây chỉ là trải nghiệm của bản thân tôi. Có khá nhiều nguồn uy tín về phương pháp học bài bản. Bạn có thể tham khảo blog của anh Dương Trọng Tấn, hay khóa học “Learning how to learn” trên Coursera với hơn 3 triệu lượt học.
1. Đặt mục tiêu cao
Bạn nên chọn mục tiêu nào mình thực sự thấy hấp dẫn, và sẵn sàng đánh đổi nhiều thứ khác để tiến gần đến nó. Tôi từng từ bỏ một số mục tiêu, khi phát hiện ra đó không phải là cái mình thực sự muốn. Chiều ngược lại, tôi sẵn sàng tập động tác tay của bơi sải mọi lúc mọi nơi. Nếu bạn có thể dồn tâm sức cho mục tiêu đến mức ám ảnh, khả năng cao bạn sẽ đạt được nó.
Mục tiêu của bạn có thể rất cụ thể theo SMART, nhưng cũng có thể chỉ cần một cái đích mơ mộng không rõ ràng. Nói cho sang thì có thể gọi là “tầm nhìn”. Một mục tiêu dài có thể tạo ra rất nhiều cảm hứng để bạn dấn thân. Ban đầu tôi chỉ có mục tiêu biết bơi sải một cách bài bản. Khi dần hình thành thói quen luyện tập, tôi phát sinh mong muốn vượt qua các giới hạn của bản thân qua bơi lội. Viễn cảnh 70-80 tuổi vẫn có thể miệt mài bơi cả ngày như cá thực sự rất hấp dẫn.
Những ngày đầu được bổ nhiệm, tôi từng đặt mục tiêu trở thành một nhà quản lý tiến bộ, làm việc có phương pháp luận. Một mục tiêu mơ hồ như vậy giúp tôi có cơ hội khám phá nhiều thứ liên quan, thay vì giới hạn tìm hiểu những kỹ năng quản lý đơn lẻ.
2. Tìm “thầy”
Không phải ai cũng có khả năng tự mày mò để đúc rút bài học từ thực tế. Cách nhanh hơn là tìm được ai đó chỉ cho mình.
Bạn có thể tìm “thầy” từ rất nhiều nguồn khác nhau. Xịn nhất là bạn có thể gặp và học trực tiếp từ người giỏi trong mục tiêu bạn hướng đến. Tuy nhiên không phải lúc nào cũng có điều kiện thuận lợi như vậy. Sách, Youtube, các khóa học online, blog từ chuyên gia, đều có rất nhiều bí kíp để bạn học. Người dạy bạn có thể bận, còn Youtube thì không. Tôi từng đọc bài báo nói về một tay CEO trẻ 23 tuổi ở tây, ít nhiều có thành tựu, tự học về kinh doanh chỉ nhờ vào Youtube.
Thêm nữa, bạn nên tìm nhiều nguồn “thầy” để bổ khuyết cho nhau. Trên Youtube có nhiều video hay mà không thấy HLV chỉ. Hoặc việc quan sát những người bơi giỏi trong bể cũng là một cách học. Tôi học được một cách thở khá hiệu quả cho người mới bơi sải cũng nhờ việc quan sát này.
Tuy vậy bạn cũng nên cảnh giác. Lắm thầy nhiều ma là có thật. Bạn cần biết chọn nguồn để học cho phù hợp với mục tiêu. Để tập bơi sải, không nhất thiết bạn phải xem video của VĐV thi Olympic. Tôi từng làm việc này, sau đó phát hiện ra cách bơi thi đấu ở một đẳng cấp rất khác, không dễ để áp dụng.
Trong nghề quản lý, tôi có khá nhiều thầy. Tôi đang học cụ Drucker dù cụ khuất núi cũng lâu rồi. Sách của cụ rất sâu sắc, đọc là phải suy ngẫm. Tôi cũng tìm thấy một giáo sư về bộ môn System thinking rất xịn qua Youtube, bài giảng từ những năm 198X vô cùng thú vị và dễ hiểu. Và cụ cũng để lại một cơ số sách hay. Tri thức giờ rất sẵn, chỉ là bạn có dành thời gian tiếp nạp hay không.
3. Uống nước sớm, rút bài học nhanh, cải tiến liên tục
Chỉ có hành động mới tạo ra kết quả. Cách duy nhất để học đi xe đạp là hãy leo lên nó. Bất kể bạn có thầy xịn hay đọc nhiều sách hay, bạn vẫn phải mó tay làm đủ nhiều.
Tôi xem khá nhiều video hướng dẫn dạy bơi. Nó giúp ích cho việc nắm được bức tranh tổng thể và các kỹ thuật cần luyện. Tuy vậy, khi xuống nước mọi thứ vẫn lóng ngóng như thường. Mọi việc đều cần thời gian. Một HLV theo kèm sẽ đưa cho bạn các phản hồi để điều chỉnh, nhưng tích cực luyện tập và uống nước bể vẫn phải là việc của bạn.
Bơi sải tốt đòi hỏi sự phối hợp nhuần nhuyễn các kỹ thuật đơn lẻ. Theo cách thông thường, bạn cần tập từng động tác riêng lẻ cho đến khi thật nhuần nhuyễn, sau đó kết hợp lại. Tuy nhiên tôi không thích cách tiếp cận như vậy. Nó khó tạo ra sự hứng thú cho người tập. Cách tôi hay làm là tập động tác vừa đủ để cảm nhận được kỹ thuật cần thực hiện, sau đó kết hợp với nhau sớm để có được bước tiến mới. Sự tiến bộ dễ tạo ra sự hứng thú. Tất nhiên, bạn phải để ý và tiếp tục rèn luyện để cải thiện các kỹ thuật riêng lẻ. Mục tiêu của bạn cao, sẽ khó đạt được nếu không quan tâm đến các chi tiết.
Quan sát, cảm nhận, rút ra bài học nhanh là điều tối quan trọng. Thực tiễn là phản hồi rất tốt cho sự tiến bộ của bạn. Hãy rút ra cho mình những bài học ngay từ ngày đầu tiên. Và chỉ cần duy trì việc cải thiện liên tục, năng lực của bạn sẽ tăng đáng kể sau một thời gian. Mỗi tuần bạn chỉ cần tăng hiệu quả 1%, duy trì liên tục trong một năm thì kết quả sẽ thế nào? Nguyên tắc lãi kép là điều những người gửi tiết kiệm ở ngân hàng rất thích.
4. Tìm ra các điểm mấu chốt và làm chủ chúng
Đây là điểm rất quan trọng. Với người học bơi ếch, bạn cần làm chủ hai việc: không sợ nước và đạp chân đúng cách. Làm chủ được hai việc đó thì cơ bản bạn sẽ bơi được. Tôi từng hướng dẫn cho một số người có thể bơi ếch sơ bộ chỉ trong một buổi.
Với bơi sải, đó là động tác chân và nghiêng người khi thở. Lần học năm 2007 giúp tôi nhận ra vế đầu, tiếc là HLV không chỉ cho vế sau. Và rất nhiều nỗ lực về sau cũng không giúp tôi ngộ ra được điều đó. Một vài video trên Youtube thì lại làm được. Chỉ cần vài lần thử tập theo, tôi đã cảm nhận được sự thoải mái khi thở. Thiệt tình, mất toi 15 năm lóp ngóp.
Tất nhiên, để làm tốt bất kỳ việc gì bạn cần biết nhiều thứ ngoài các điểm mấu chốt. Nhưng thiếu chúng, rất khó để bạn có thể làm được, chứ chưa nói đến việc tiến xa.
Với nghề quản lý, tôi đang thiếu hụt hiểu biết về con người (tâm lý học, xã hội học), và kiến thức nền tảng như triết học. Đó sẽ là các phần cần được khai phá nghiêm túc.
Không dễ để bạn tìm ra các điểm mấu chốt của một vấn đề cụ thể. Khi bạn thấy mình đang chững lại, khả năng đó là lúc bạn cần dành thời gian để tìm ra một nút thắt mới. Nhận định của bạn luôn có thể sai. Và khi bạn đã giải quyết xong một điểm mấu chốt, sẽ còn các điểm mấu chốt khác cần tiếp tục được khám phá. Mục tiêu của bạn vốn rất cao mà.
Cuộc đời là một chuỗi ngày “tập bơi” ^^
Hãy đón chào nó với một tâm thế thoải mái và sẵn sàng.